تجملپرستی به معنای گرایش افراطی به زندگی پرزرقوبرق، مصرفگرایی، نمایش ثروت و دنبال کردن کالاها و سبک زندگی لوکس، یکی از آسیبهای جدی فرهنگی و اجتماعی در جوامع امروز است. این پدیده، نه تنها با آموزههای دینی و اخلاقی در تضاد است، بلکه آثار منفی گستردهای بر روح و روان انسان، اقتصاد خانواده و سلامت اجتماعی دارد. از این رو، مبارزه با تجملپرستی ضرورتی جدی برای ایجاد جامعهای سالم، متعادل و پیشرو به شمار میآید.
فرهنگ اسلامی با صراحت، زندگی ساده و دوری از اسراف و زیادهروی را توصیه کرده است. قرآن کریم در آیات متعددی اسراف و تبذیر را نکوهش میکند و پیامبر اسلام (ص) و اهلبیت (ع) نیز با سبک زندگی ساده خود، الگویی روشن از قناعت، تواضع و پرهیز از تجملگرایی ارائه دادهاند. حضرت علی (ع) در خطبههای نهجالبلاغه بارها نسبت به آثار زیانبار رفاهزدگی و دلبستگی به دنیا هشدار داده و مردم را به زندگی زاهدانه و آبرومند دعوت کرده است.
تجملپرستی در سطح فردی، انسان را از اهداف والای زندگی چون رشد معنوی، علمآموزی، خدمت به دیگران و ساختن جامعهای بهتر بازمیدارد. فردی که تمام وقت و انرژی خود را صرف خرید اجناس گرانقیمت، رقابت در نمایش دارایی یا تقلید از سبک زندگی سلبریتیها میکند، آرامش روانی خود را از دست داده و دچار احساس کمبود، حسادت و نارضایتی میشود. این وضعیت در نهایت منجر به اضطراب، تنشهای خانوادگی و حتی بزهکاری میگردد.
در سطح اجتماعی، گسترش تجملگرایی فاصله طبقاتی را افزایش میدهد. نمایش افراطی ثروت، موجب تحقیر اقشار کمدرآمد و ترویج حس بیعدالتی در جامعه میشود. افراد احساس میکنند برای پذیرفته شدن در جامعه، باید خود را به استانداردهای لوکس و ناعادلانهای برسانند که نه تنها با واقعیت زندگی آنها همخوانی ندارد، بلکه آنها را به سمت قرض، بدهکاری و مصرفگرایی بیمارگونه سوق میدهد.
برای مبارزه با تجملپرستی، باید از اصلاح فرهنگ عمومی آغاز کرد. آموزش در خانواده، مدرسه، رسانه و مسجد نقش مهمی در نهادینهسازی سبک زندگی ساده و متعادل دارد. ترویج الگوهای واقعی و سادهزیست بهجای چهرههای تجملگرا، تولید برنامههای فرهنگی با تأکید بر ارزشهای معنوی، و اصلاح سبک پوشش، ازدواج، مهمانیها و حتی معماری، گامهایی مؤثر در این مسیر است.
در نهایت، جامعهای موفق و سعادتمند است که افراد آن به جای چشموهمچشمی در مصرف و نمایش، در اخلاق، دانش، خدمت، کار مفید و معنویت با یکدیگر رقابت کنند. تنها با بازگشت به فرهنگ قناعت، اعتدال و عقلانیت میتوان از دام تجملپرستی رهایی یافت و به سوی جامعهای سالم و امیدوار گام برداشت.
