اقتصادِ منهای نفت، به علاوه مالیات؛ معادله دولت برای رشد و شکوفایی

مجتبی سلگی / به گزارش پایگاه خبری طلوع سیاست در حالیکه برخی جریان های سیاسی درصدد هستند که تلاش‌های دولت سیزدهم برای ایجاد عدالت مالیاتی را زیر سؤال ببرند، با مروری به برخی اقدامات دولت سیزدهم که در راستای ایجاد انضباط مالیاتی و کاهش فرارهای مالیاتی تعریف شده به وضوح عکس این ادعا اثبات می‌شود.

از آرزوهای دیرین رهبر معظم انقلاب که همواره در دولت های گذشته بارها به آن تاکید موکد شده، “حذف نفت از منابع درآمدی بودجه های سنواتی و یا به نوعی اقتصاد منهای نفت” است، اقدامی که باید به فوریت در دستور کار دولت ها قرار می‌گرفت اما هیچ یک از دولت های پیشین، این خواسته رهبر معظم انقلاب را اجرایی نکرده و کلا به فراموشی سپردند.

اقتصاد؛ منهای نفت، به علاوه مالیات

بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند درآمدهای نفتی باید در زمینه های تولید و توسعه زیرساخت ها سرمایه گذاری شود و پس از بازگشت اصل و سود سرمایه، این منابع برای نسل های آینده باقی بماند و نباید این درآمدهای فروش نفت برای پرداخت حقوق مزایای کارکنان دولت هزینه شود زیرا پس از اتمام این منابع در دهه های آینده، نسل های بعد سهمی از منابع خدادادی نخواهند داشت.

دولت سیزدهم از ابتدا تلاش کرده تا این امر و تاکید رهبر معظم انقلاب را نقشه راه خود قرار دهد و با بکار گیری از تمام ظرفیت ها آن را محقق کند و بجای استفاده از درآمدهای در بودجه های جاری، به سمت تحقق درآمدهای مالیاتی حرکت کرده است اما این «شیفت پارادایم» با ایجاد پایه های جدید مالیاتی نبوده و عمدتا از محل های فرار مالیاتی، کاهش معافیت های بی فایده و اساس یا بخش های غیر واقعی اقتصاد تأمین شده و خواهد شد تا این گونه فعالیت ها به بخش‌های شفاف تبدیل شوند و دیگر خبری از پولشویی و فرار مالیاتی با استفاده از معاملات صوری نباشد.

«یحیی لطفی ‌نیا» کارشناس اقتصادی نیز در همین خصوص بیان داشته است که گره زدن هزینه‌های اجتناب ناپذیر به یک منبع درآمدی ناپایدار منطقی نیست و شکنندگی بودجه افزایش پیدا می‌کند. لذا هر چقدر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را در بودجه داشته باشیم و تکیه خود را بر منابع درآمدی پایداری مانند مالیات گره بزنیم، از شکنندگی بودجه جلوگیری می‌کنیم.

«حسین نجف‌ دولابی» کارشناس ارشد حوزه اقتصاد مالی نیز در خصوص اقتصاد منهای نفت با بیان اینکه توسعه اقتصادی برای هر کشوری از جمله ایران حیاتی است، افزود: حرکت به سمت توسعه اقتصادی و تحقق بودجه بدون نفت یک ضرورت است. با تحقق بودجه بدون نفت، کشور می‌تواند وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهد و رشد پایدار بلندمدت را ارتقا دهد.

کارشناس اقتصادی: سیاست تأمین اقتصاد کشور با مالیات، راهبر درستی است

هادی حق شناس کارشناس اقتصادی و یکی از مقام‌های مسئول در دولت گذشته با بیان اینکه درآمدهای مالیاتی در دولت سیزدهم (در سال جاری) حدود دو برابر نفت شده، تصریح کرد: هر میزان اقتصاد نفتی باشد توجه دولت به مطالبات شهروندی کمتر و هر چقدر بودجه غیرنفتی شود توجه دولت به مردم بیشتر می ‌شود. مثلا نسبت مالیات به GDP (تولید ناخالص داخلی) در ایران حدود ۶ تا ۸ درصد است در حالی که در کشورهای توسعه‌ یافته این عدد حداقل ۵ برابر و برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه ۴ برابر است. بنابراین اقتصاد ایران ظرفیت پرداخت مالیات بیشتر را دارد و به طور کلی تأمین اقتصاد کشور از محل مالیات، راهبرد درستی است؛ دولت باید معافیت‌های مالیاتی را کم کند، مسیرهای منتهی به فرار مالیاتی را ببندد و مانع اقتصاد زیرزمینی شود.

انتشار درآمدهای حاصل از فروش نفت در ۹ ماهه سال جاری برای اولین بار

از دیگر مواردی که تا قبل از دولت سیزدهم سابقه نداشت، انتشار آمار فروش نفت و درآمدهای حاصل از آن است که محمد رضوانی‌فر معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران در این باره اعلام کرده است در ۹ ماهه سال جاری میزان صادرات از محل خدمات فنی و مهندسی ۷۸۰ میلیون دلار و برق ۳۰۰ میلیون دلار بوده و میزان صادرات نفت در ۹ ماهه امسال به ۲۶ میلیارد و ۴۶۰ میلیون دلار رسیده است. رقم درآمدها حاصل صادرات غیرنفتی ۱۰۱ میلیون و ۹۰۴ هزار تن کالا بدون احتساب نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی در ۹ ماهه سال جاری، ۳۶ میلیارد و ۴۳۰ میلیون دلار بوده است.

درآمدهای مالیاتی ۸ ماهه امسال؛ ۴۹۰ همت/ تمرکز مالیاتی بر مشاغل خدماتی به جای تولیدی

آنگونه که سازمان امور مالیاتی اعلام کرده، تا پایان ۸ ماهه امسال میزان درآمدهای مالیاتی کشور (وصول شده) بالغ بر ۴۹۰ هزار میلیارد تومان بوده که از مجموع وصولی مالیات سال ۱۴۰۱ که حدود ۴۷۰ هزار میلیارد تومان بود هم بیشتر است.

این میزان درآمد نسبت به بودجه مصوب امسال (قانون بودجه ۱۴۰۲ کل کشور) تحقق ۹۸ درصدی را نشان می‌دهد. از مجموع درآمدهای مالیاتی هشت ماهه سال‌۱۴۰۲، بیش از ۳۰۱ هزار میلیارد تومان (معادل ۶۲ درصد) از محل مالیات‌های مستقیم مشتمل بر مالیات بر اشخاص حقوقی با ۱۹۲ هزار میلیارد تومان، مالیات بر درآمدها با ۹۱ هزار میلیارد تومان و مالیات بر ثروت با ۱۸ هزار میلیارد تومان وصول شده است.

این موضوع نشان می دهد که بر خلاف آنچه ادعا می شود، کمترین فشار مالیاتی بر اقشار حقوق بگیر و کارمندان بوده و عمدتا از درآمدهای فعالیت اقتصادی اشخاص حقوقی دریافت شده است. حتی در میان اشخاص حقوقی نیز عمده مالیات های وصولی به سمت فعالان در بخش خدمات بوده نه تولید.

سهم حداقلی کارمندان و اصناف خرد از درآمدهای مالیاتی

بررسی ها نشان می دهد وصول و رشد درآمدهای مالیاتی در دولت سیزدهم خصوصا در سال جاری با تکیه بر اطلاعات شفاف، دقیق و بدون فشار بر مؤدیان کنونی و از طریق شناسایی بالغ بر ۲ میلیون مؤدی جدید، تمرکز بر پایه‌ های جدید مالیاتیِ مغفول مانده و مقابله بیش از پیش با فرار مالیاتی با تکیه بر هوشمندسازی نظام مالیاتی و تقویت مالیات ستانی عادلانه صورت می‌گیرد.

بر این اساس، رشد درآمدهای مالیاتی بدون وارد آمدن فشار بر بخش مشاغل و کارکنان بخش دولتی و خصوصی صورت گرفته به طوری که در ۸ ماهه سال‌ جاری طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، سهم مالیات مشاغل ۷ درصد از کل وصولی و در حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان و سهم مالیات کارکنان بخش خصوصی و عمومی ۱۰ درصد از کل وصولی و معادل ۴۹ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین طی دو سال گذشته از بار مالیاتی بخش تولید نیز به میزان ۷ واحد درصد کاسته شده است.

سید محمد هادی سبحانیان معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور نیز در همین خصوص در نشست ۱۸ آذر امسال با عنوان هم اندیشی با مجمع صنفی اتاق اصناف تهران که با محوریت اجرای قانون پایانه های فروشگاهی برگزار شد، با بیان اینکه سهم اصناف از در آمد مالیاتی کشور کمتر از ۷ درصد است، گفت: راهبرد کلی دولت این نیست که منابع بودجه را با مالیات ستانی از اصناف تامین کند.

مقایسه سهم درآمدهای نفتی با مالیاتی در بودجه سال جاری

حسین فردوسی معاون توسعه مدیریت و منابع سازمانی امور مالیاتی کشور نیز امروز (۱۰ دی ماه) اعلام کرد: سهم مالیات از بودجه حدود ۴۰ درصد بوده و قرار است بر اساس لایحه بودجه سال آتی، این نسبت به بیش از ۵۰ درصد منابع دولت برسد.

مهدی موحدی ‌بک‌نظر سخنگوی سازمان امور مالیاتی نیز میزان تحقق عملکرد درآمد مالیاتی در سال جاری تا ۲۶ آبان ۱۴۰۲ را ۴۵۰ هزار میلیارد تومان و میزان تحقق درآمدهای بودجه از محل مالیات را ۹۰ درصد عنوان کرده است؛ به گفته موحدی بک‌نظر، این میزان درآمدهای مالیاتی توانسته است ۵۲ درصد بودجه دولت در سال جاری را تامین کند.