چرا سیلاب باز هم در مازندران خانه‌خرابی کرد ؟

به گزارش ایرنا، سیلاب ناشی از بارندگی شدیدی که از  چهارشنبه گذشته در مازندران باریدن گرفت و تا اواخر روز جمعه ادامه داشت ، سبب سرریز شدن آب رودخانه ” تلار ” در مرکز استان و آبگرفتگی دهها واحد مسکونی و  تجاری و همچنین باغ ها و اراضی کشاورزی در بخش بهنمیر شهرستان بابلسر و سوادکوه شمالی شد.

رودخانه تلار که از کوه های البرز سرچشمه می گیرد ، پس از گذر از شهرستان های سوادکوه ، سوادکوه شمالی ، سیمرغ ، قائمشهر ، بابلسر و جویبار به دریای خزر می ریزد .

اگر چه آبگرفتگی اخیر و میزان خسارت وارد شده قابل مقایسه با موارد مشابه در سال های گذشته از جمله اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ نبود ، ولی این پرسش را برای شهروندان ایجاد کرد که چگونه با وجود تاکید مسئولان بر لایروبی و دیواره سازی رودخانه ها ، باز هم استان دچار آبگرفتگی شده است.

عدم لایروبی رودخانه های استان در سال ۹۷ و ۹۸ به آبگرفتگی فراگیر در مرکز و شرق مازندران منجر شد و به حدود یکصد هزار واحد مسکونی خسارت وارد کرده بود ضمن این که صدها هزار میلیارد ریال هم خسارت در بخش کشاورزی و باغی بر جای گذاشته بود با این وصف از تابستان سال ۹۸ لایروبی ،  آزادسازی حریم و دیواره سازی رودخانه ها به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت و در ماه های گذشته مسئولان بارها تاکید کردند که مازندران دیگر شاهد آبگرفتگی مشابه بهار سال ۹۸ نخواهد بود.

با وجود چنین وعده ای ، اما طبق اعلام مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران آبگرفتگی اخیر مناطق شهری و  روستایی بخش بهنمیر شهرستان بابلسر را بیشتر از سوادکوه شمالی متاثر کرد و سبب خسارت دیدن ۵۰ واحد مسکونی و تجاری حوزه شهری و ۳۰ واحد مسکونی در سه روستای این بخش و همچنین خسارت به حدود ۱۳۰ هکتار از اراضی کشاورزی و باغی شد.

سیخونگ به بندهای خاکی 

مهندس حامد عبداللهی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت :طی  دو سال اخیر اقدامات خوبی برای آزاد سازی حریم ، لایروبی و دیواره سازی و پل سازی بر روی رودخانه تلار انجام شد ، اما متاسفانه برخی از کشاورزان دارای زمین در حاشیه این رودخانه بند های خاکی اضطراری را دست کاری کرده و این امر سبب شد تا خروج آب ناشی از سیلاب دوچندان شود.

وی با اظهار این که طرح موضوع خروج آب از دیواره های رودخانه ها به عنوان علت آبگرفتگی منطقی و درست نیست ، توضیح داد : واقعیت این است که لایروبی ها و پل سازی ها در طول مسیر رودخانه تلار سرعت آب را به سمت پائین دست بیشتر کرد و برای همین بندهای خاکی نیز در پائین دست ایجاد شد تا بازگشایی ها بموقع انجام شود.

مدیر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقه ای مازندران افزود : وضعیت رودخانه تلار در پائین دست از جمله در منطقه بهنمیر ، بر خلاف دیگر رودخانه های استان که غیر مخروطی و از شن و ماسه هستند  ، از خاک و گل است و هر گونه دست اندازی به حریم و بستر این رودخانه وضعیت روان آب را تغییر می دهد به همین دلیل در مناطق حساس بندهای خاکی اضطراری در این منطقه اجرایی شد.

وی با هشدار به کشاورزان و ساکنان منطقه نسبت به هرگونه دست اندازی به بندهای خاکی بویژه در زمان بارندگی ،  گفت : شرکت آب منطقه ای با اعزام چهار دستگاه بیل مکانیکی با همکاری فرمانداری و دادستان بابلسر از امروز دوباره طرح ایجاد بند خاکی را در مناطق حساس طول ۲۰ کیلومتری به سمت  بهنمیر آغاز کرده است و  این طرح پائین دست پل برج‌خیل به سمت بهمنیر اجرا می شود.

تغییرات اقلیمی و پیش‌بینی برای آینده 

مهندس عبداللهی یکی از دلایل آبگرفتگی اخیر را بارندگی شدید و کم  سابقه در بالادست و سرعت گرفتن جریان آب رودخانه به خاطر لایروبی به سمت پایین دست و گنجایش نداشتن رودخانه در این مناطق دانست و بر ضرورت باز ساماندهی و بازمهندسی رودخانه های استان تاکید کرد.

وی گفت : بارش باران در بازه زمانی کمتر از ۲۴ ساعت بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی متر برای مازندران نوعی تغییر اقلیم محسوب می شود و باید برای این حجم از بارندگی آمادگی داشت و به همین خاطر ساماندهی و مهندسی رودخانه ها باید بر اساس این اقلیم مورد توجه قرار گیرد که البته در شرکت آب منطقه ای استان  طرح های مطالعاتی چگونگی مهندسی رودخانه را برای هر منطقه انجام داده ایم.

این مسئول به وجود قانون بند واو مهندسی رودخانه ها اشار کرد و گفت: در حال حاضر ۴۰کیلومتر از رودخانه های استان بر اساس همین قانون به صورت تهاتر در حال لایروبی ، دیواره سازی و ایجاد بندهای اضطراری است.

مدیر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقه ای مازندران توضیح داد: در گذشته شرکت ها شن و ماسه رودخانه ها را به صورت حداکثری و بدون  انجام تعهدات و در نهایت با پرداخت رقمی به سازمان صنعت، معدن و تجارت برداشت می کردند، اما اکنون با هماهنگی شرکت آب منطقه ای پیمانکاران اولا باید بر اساس طرح های مطالعاتی بررسی شده نسبت به برداشت  شن و ماسه از بستر رودخانه اقدام کنند و ثانیا در قالب تهاتر موظف به تامین مصالح برای دیواره سازی  و بندهای خاکی برای مهندسی رودخانه ها هستند.

مازندران در منطقه آب و هوائی معتدل قرار دارد و سالانه در این منطقه به طور میانگین ۷۳۰ میلی متر باران می بارد. این استان از لحاظ بروز سیل در کشور رتبه سوم را دارد. همچنین طول رودخانه های مازندران هفت هزار کیلومتر است و بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون ۵۰۰ کیلومتر آن در محدوده مسکونی شهرها و حاشیه روستاها قرار دارد.

هرچند عبور رودخانه ها در این مسیر بر اساس قرارداد طبیعی که وجود دارد مشکل ساز نیست ، اما طی سال ها و دهه های اخیر با ساخت و سازها در حریم مسیر ، این بخش از طبیعت استان دستخوش دست اندازی شد و خشمش را با جاری کردن سیل و سیلاب به خانه و کاشانه ساکنان اطراف نشان داد.

بر اساس آمارها، بر اثر سیل اسفند ۹۷، حدود هفت هزار واحد مسکونی در مازندران خسارت دید که از این تعداد بیش از ۶۰۰ خانه به طور کامل تخریب شد و اغلب آنها نیز در نزدیکی رودخانه های استان قرار داشتند. بنا به اعلام مسئولان ، سیل و سیلاب در آن زمان خسارت بیش از ۲ هزار میلیارد تومانی به بار آورد ، خسارتی که ثمره دست اندازی و تجاوز به حریم رودخانه ها و سلب آرامش از آنها بود.