نقش فوق‌العاده مهم همسایگان افغانستان در تعدیل مشی و روش طالبان

دکتر علی‌اصغر داوودی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اهمیت نشست‌ کشورهای همسایه افغانستان+روسیه، اظهار کرد: در دو ماه اخیر تحولات گسترده‌ای در افغانستان روی داده است. دولتی که مورد حمایت غرب بود و با یک دموکراسی صوری در افغانستان روی کار آمده بود، از صحنه سیاسی این کشور کنار رفت و دولتی جدید با اقدامات نظامی روی کار آمد.

وی افزود: دولت طالبان قدرت را در افغانستان در اختیار دارد و در حال حاضر هم هیچ گونه عاملی در داخل افغانستان که بتواند مشکلی جدی برای حکومت طالبان ایجاد کند، وجود ندارد. گرچه جبهه مقاومت شمال به رهبری احمد مسعود کمابیش ادعا می‌کند که در مقابل طالبان ایستادگی می‌کند، اما این جبهه به لحاظ تعداد نفرات، میزان تجهیزات جنگی و حمایت‌های بین‌المللی فعلا در شرایطی نیست که بتواند یک چالش جدی در برابر طالبان ایجاد کند.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد ادامه داد: همچنین گرچه در داخل افغانستان هم مقاومت‌هایی در برابر طالبان خصوصا از ناحیه زنان اتفاق افتاده، اما مشی را که طالبان در همین مدت نسبت به این حرکت‌های اعتراضی داشته، گویای این است که طالبان مصمم است که اجازه ندهد قدرتی را که ۲۰ سال برای رسیدن به آن تلاش کرده است را از دست بدهد.

نیاز طالبان به مقبولیت داخلی و خارجی

داوودی با بیان اینکه طالبان برای اینکه بتواند حکومت بکند، به دو مورد نیاز دارد، عنوان کرد: مورد اول این است که طالبان باید بتواند یک مقبولیت نسبی در داخل جامعه افغانستان کسب کند. بر خلاف بحث‌هایی که بسیاری مطرح می‌کنند، به نظر من طالبان در بین بخش‌هایی از جامعه افغانستان پیروانی دارد. اعضاء طالبان هم شهروندان افغانستان هستند و به خصوص در مناطق قبایلی جنوب و مناطق روستایی، طالبان مشروعیت خوبی دارند و بیشتر در شهرهای بزرگ افغانستان که قشر متوسط و متوسط رو به بالای افغانستان در آن‌ها رشد پیدا کرده‌اند، مردم مخالف طالبان هستند. در مجموع در این مدتی که طالبان قدرت را در افغانستان در دست گرفته‌اند، مردم چندان با آنان در نیفتاده‌اند، که البته این بدین معنا نیست که در آینده هم این اتفاق نخواهد افتاد.

وی بیان کرد: طالبان می‌گویند که قدرت‌های خارجی را شکست داده‌اند و به حکومت فاسد قبلی پایان داده‌اند و حالا که یک امنیت نسبی را در افغانستان حاکم کرده‌اند، می‌خواهند رفاه مردم این کشور را تامین کنند. با توجه به اینکه تا به حال افغانستان عمده بودجه خود را از طریق کمک‌های خارجی تامین می‌کرده است و در داخل منابع چندانی نداشته است، لذا طالبان به شدت نیازمند کسب مقبولیت و مشروعیت در فضای بین‌الملل اند. بنابراین دومین موردی که طالبان به آن نیاز دارند، کسب مقبولیت و مشروعیت در عرصه بین‌الملل است.

داوودی با بیان اینکه طالبان تلاش دارند یک چهره جدید و موجه‌تری را از خود نشان دهند، گفت: آمریکا، اروپا و حتی همسایگان افغانستان-به جز پاکستان- حمایت خود از طالبان را منوط به این کرده‌اند که اعضاء این گروه برخوردهای منعطف‌تری با اقلیت‌ها و سایر گروه‌ها داشته باشند و حقوق بشر را رعایت کنند. طالبان به خودی خود شاید به این خواسته سایر کشورها تن ندهد، اما نیاز طالبان به مقبولیت بین‌المللی، بهترین ابزار برای جامعه بین‌الملل است تا بتوانند به واسطه این موضوع، طالبان را به سمتی ببرد که نگاه منعطف‌تری نسبت به زنان و اقلیت‌ها داشته باشد و در جهت تشکیل دولت فراگیر و همه‌شمول حرکت کند.

اهمیت نقش همسایگان افغانستان در تعدیل مشی طالبان

این تحلیلگر مسائل افغانستان ادامه داد: در اینجا کشورهای همسایه افغانستان می‌توانند نقش بسیار مهمی داشته باشند، با توجه به اینکه افغانستان کشوری محاط در خشکی است و به دریا راه ندارد و سیستم حمل و نقل هوایی افغانستان نیز چندان قوی نیست که بتواند نیاز جامعه این کشور را تامین بکند، لذا افغانستان شدیدا نیاز به راهی برای برقراری ارتباط با نظام بین‌الملل دارد و برآورده شدن این نیاز تنها از طریق کشورهای همسایه افغانستان امکان‌پذیر است. لذا برگزاری نشست همسایگان افغانستان+روسیه در تهران از این جهت می‌تواند بسیار مهم باشد.

این تحلیلگر مسائل افغانستان اضافه کرد: اگر همسایگان افغانستان یک سیاست و استراتژی همسو و واحدی را در قبال طالبان در پیش گیرند و دادن امتیاز به طالبان را منوط به تغییر روش این گروه در حکمرانی و تشکیل یک حکومت فراگیر کنند، قطعا بیش از هر کشور دیگری، این کشورهای همسایه هستند که می‌توانند در تعدیل مشی و روش طالبان موثر باشند. ضمن اینکه افغانستان می‌تواند یک کانون بحران‌زا برای کشورهای همسایه باشد. 

داوودی افزود: از این رو هماهنگی سیاست بین کشورهای همسایه افغانستان برای تعامل با طالبان یک امر ضروری است و حرکت‌هایی مشابه برگزاری اجلاس تهران، می‌تواند بیش از هر چیزی به مردم افغانستان کمک کند؛ چراکه این مردم در شرایط بسیار سختی به سر می‌برند. به خصوص که زمستان نزدیک است و مشکل تامین سوخت در افغانستان بسیار جدی است‌. کشورهای همسایه افغانستان می‌توانند با همراهی یکدیگر، دردها و آلام مردم این کشور را کاهش دهند و همچنین از ابزارهایی که در اختیار دارند، در جهت تعدیل در روش حکمرانی طالبان استفاده کنند.

وی همچنین با بیان اینکه امروزه امنیت صرفا به امنیت فیزیکی اطلاق نمی‌شود، گفت: یک کشور همسایه افغانستان می‌تواند مرز خود با این کشور را از هجوم آن در امان نگه دارد و هیچ گونه تهدید فیزیکی از جانب افغانستان متوجه این کشور نشود، اما امروزه امنیت ابعاد بسیار گسترده‌تری پیدا کرده است. به عنوان مثال اگر در افغانستان فقر و بیکاری وجود داشته باشد، سیلی از مهاجران افغانی به سمت ایران یا سایر همسایگان افغانستان و یا حتی اروپا سرازیر خواهد شد و این می‌تواند یک تهدید امنیت محسوب شود.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد ادامه داد: همچنین اگر یک ایدئولوژی افراطی به حال خودش در افغانستان رها شود، این کشور می‌تواند تبدیل به لانه‌ای برای تروریسم شود و این می‌تواند بسیار برای سایر کشورها مشکل‌آفرین باشد. یا اگر دولت طالبان کشت مواد مخدر را آزاد کند نیز برای کشورهای مختلف مشکلات زیادی در حوزه مبارزه با مواد مخدر پیش خواهد آمد.

داوودی اضافه کرد: بنابراین اگر ما چشم‌اندازی وسیع‌تر از مقوله امنیت را در نظر بگیریم، می‌بینیم که وقوع هر اتفاقی در هر نقطه‌ای از دنیا می‌تواند بر امنیت ما و سایر کشورها تاثیر بگذارد. مسئله افغانستان تنها بر روی کشورهای همسایه اثر نمی‌گذارد، بلکه بر تمام کشورهای دنیا کمابیش تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین هماهنگی سیاست‌های جامعه بین‌الملل به خصوص کشورهای همسایه در مواجهه با مسئله افغانستان، بسیار مهم است. دنیا نباید افغانستان را رها کند. اگر کشورهای دنیا مسئولیت خود در قبال افغانستان را به درستی انجام ندهند، دود معضلات افغانستان به چشم تمام آن‌ها خواهد رفت.

فرصت‌های طلایی افغانستان برای همسایگانش

وی با بیان اینکه همچنین در افغانستان فرصت‌هایی طلایی وجود دارد که سایر کشورها نمی‌خواهند از آن‌ها بی‌نصیب شوند، اظهار کرد: به عنوان مثال ایران تا اواخر دولت اشرف غنی، بیش از ۳میلیارد دلار صادرات به افغانستان داشت. پس برای ایران که دچار تحریم است، بازار افغانستان می‌تواند یک بازار بسیار خوب باشد. همچنین برای چین که به دنبال به دست آوردن منابع طبیعی است، افغانستان با منابع طبیعی غنی خود، می‌تواند یک فرصت خوب برای چین به منظور انجام سرمایه‌گذاری باشد.

این تحلیلگر مسائل افغانستان افزود: بنابراین در افغانستان فرصت‌هایی هم برای سایر کشورها وجود دارد و به خصوص با رفتن آمریکا از افغانستان، فضا برای کشورهایی مانند ایران و چین فراهم‌تر شده است که بتوانند سرمایه‌گذاری بیشتری در افغانستان انجام دهند و همچنین در عین حال که از این طریق به نفع اقتصاد خودشان استفاده می‌کنند، به مهار رادیکالیسم و افراط‌گرایی در افغانستان هم بپردازند.

دولت فراگیر در افغانستان تشکیل خواهد شد

داوودی با اشاره به اینکه در نشست تهران، بر روی ضرورت تشکیل دولت فراگیر در افغانستان تاکید شد، عنوان کرد: به نظر من حتی اگر هیچ کشوری چیزی هم نگوید، افعانستان به سمت تشکیل یک دولت همه‌شمول حرکت خواهد کرد. حال سوالی که وجود دارد، این است که منظور از دولت فراگیر و همه‌شمول چیست؟ آیا منظور این است که طالبان مخالفین خود را وارد حکومت کنند؟ خیر، طالبان هرگز چنین نخواهند کرد.

وی ادامه داد: اما اگر دولت همه‌شمول را به این معنا در نظر بگیریم که در ترکیب دولت طالبان از همه اقوام حضور داشته باشند، باید گفت طالبان تا کنون هم این کار را تا حدودی انجام داده است و باز هم انجام خواهد داد، اما افراد همسوی خودشان را وارد حکومت می‌کنند. یعنی از بین تاجیک‌ها، ازبک‌ها و سایر گروه‌ها، افرادی که از لحاظ طرز فکر به طالبان نزدیک‌تر هستند، وارد حکومت خواهند شد.

انتهای پیام